پدافند غیر عامل

پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شاملپوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.

در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری ایفا کنند در حالیکه در پدافند عامل مانند سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، تنها نیروهای مسلح مسئولیت برعهده دارند.

هر چقدر درجه هشیاری مدیریت دفاعی برای بکارگیری پدافند عامل بالا باشد، باز هم دشمن سعی دارد در ساعات نخست تهاجم با واردکردن ضربات سنگین به مراکز مهم دفاعی و مراکز حساس و حیاتی کشور آسیب برساند و برای این کار پرهزینه ترین ابزار را با قدرت آتش سنگین بکار می‌گیرد. معمولاً بعد از روزهای اول و تهاجم هوایی، جنگ زمینی آغاز می‌شود که طی آن زیرساخت‌های حساس و مهم کشور، با همان دقت اولیه ولی با گستردگی بیشتر مورد تهاجم هوایی قرار می‌گیرد. در صورتیکه روحیه دفاعی ملت پس از چند هفته حفظ شود، در مرحله بعدی بمباران افراد غیر نظامی آغاز می‌شود که اکثرا بعنوان خطای نظامی وانمود می‌گردد. طی این مرحله از تهاجم ایجاب می‌کند که تمام ساختمانها در مقابل موج انفجار، ترکش و امکان فروپاشی مقاومت نسبی قابل قبولی داشته باشند و در بخش‌های مناسبی از آنها فضای امن قابل بهره برداری در دسترس باقی بماند.

تهدیدها به دو دستهٔ تهدیدهای طبیعی و انسان ساز تقسیم می‌گردند. تهدیدهای طبیعی (مانند سیل، زلزله و توفان) مشمول پدافند غیرعامل نیستند اما تهدیدهای انسان ساز در این حوزه قرار گرفته و خود به سه دسته تقسیم می‌گردند:

• تهدیدهای نظامی: شامل تهاجم هوایی، زمینی و دریایی
• تهدیدهای امنیتی: شامل خرابکاری، بمب گذاری و ...
• تهدیدهای اتفاقی: شامل آتش سوزی، انفجار مخازن سوخت و یا نشت مواد خطرناک و...

در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول مهم پدافند غیرعامل در قالب موارد زیر ذکر شده‌است:

• استتار 
• اختفا 
• پوشش 
• فریب 
• تفرقه و پراکندگی 
• مقاوم‌سازی و استحکامات 
• اعلام خبر